GERİ

Blok Zincirinin Kurumlar İçin Misyonu Ve Projelerin Başlatılma Gerekçeleri

Blok Zincirinin misyonunu işletmeler arası operasyonlar için ERP platformu oluşturmak olarak özetleyebiliriz. ERP tek bir şirket için ne yapıyorsa, İş ağları ve iş eko-sistemleri için aynısını blok zinciri yapacaktır diyebiliriz. Kurum içi ERP nasıl tüm departman süreçlerini tümleştiriyor ve belli bir disiplin ve güven içerisinde yürütülmesine zemin oluşturuyor ise, işletmeler arası operasyonların tümleştirilmesinde Blok Zinciri aynı misyonu oynayacaktır.

İşletmeler her geçen gün aynı müşteri ya da vatandaşa hizmet vermek için daha fazla ortaklaşa çalışma ihtiyacı içerisine girmektedir. Ortaklaşa iş yapma sadece 2 şirket arasında değil çok sayıda şirket arasında gerçekleşebilmekte ve farklı sektörlerin beraber hareket etmesi söz konusu olmaktadır. Örneğin aynı müşteri için sağlık, perakende, ilaç, sigorta sektöründen firmaların beraber operasyon yürüttüğüne şahit olmaktayız. Bu noktada çoklu şirketlerden oluşan tedarik zincirleri ve müşteri programları özellikle ortaklaşa çalışma gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Örneğin, Tedarik zincirlerinde ortaklaşa çalışabilmek için gerçeğe yakın zamanlı ve güvenilir veri üzerinden çalışması gerekmektedir. Giderek dijitalleşen iş dünyasında suistimal ihtimali artmakta ve bu durum iş yapmada ciddi bir Güven problemi ortaya çıkmaktadır.

Ortaklaşa çalışma, kurumlarası iş süreçlerinin dijital ortamda yürümesini ve  işletmelerin ilgili süreçlerinin entegrasyonu ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. ERP ya da CRM çözümleri nasıl bir organizasyonun tüm iş süreçlerini tümleşik yönetmeyi sağlıyor ise tedarik zincirleri, kurumlararası ortak götürülmesi gereken süreçlerin ve müşteriler ile olan dijitalleşen süreçlerin tümleşmesi ve güvenilir bir zemine oturmasının önemi artmaktadır.

Bu ihtiyaçlar olmasına rağmen tarafların veriyi paylaşmada ve aradaki ticari anlaşmaların yürütülmesinde duydukları güven endişesi nedeniyle kollektif çalışma ve yeni iş modellerini hayata geçirme potansiyeli realize olamamaktadır. Bu noktada Blok zinciri, şirketlerin ortak çalışmasının önündeki engelleri kaldıracak önemli bir katalizör olma potansiyeline sahip bulunmaktadır.

Veri yeni petrol ve hatta oksijen derken sürekli yeni çıkan veri kaynaklarını değere dönüştürmek güvenilir bir veri altyapısı olmasına ihtiyaç duymaktadır. Kişisel verilerin paylaşılması ve kullanılmasını yönetmek önemli bir mesele haline gelmiş bulunmaktadır. Blok zinciri harici verilerin paylaşılması ve kişisel verilerin tüketiciye güven verecek şekilde kullanılması için en sağlıklı platformu oluşturmaktadır.

Farklı şirketlerin yanı sıra farklı endüstriler daha fazla beraber hareket etmek istiyorlar. Networklerin network’ü oluşuyor. Klasik müstakil iş modelleri değişiyor. İşte bu noktada Blockchain bu iş dünyasındaki dönüşümü mümkün kılan önemli bir teknoloji haline gelmiş bulunmaktadır.

Blockchain Projelerini başlatan gerekçeler

2019 Eylül ayında yayınlanan Ernst&Young ile beraber yürütülen Forrester çalışması sonuçlarına göre çoğu zaman, firmalar rakiplerine ayak uydurmak veya aynı sektördeki diğer oyunculardan  gelen baskıdan ziyade işlerini iyileştirme arzusu nedeniyle blockchain projelerini gündeme aldığı ortaya çıkmakta. Aşağıda yer alan çalışmadan alınan grafiğe göre özellikle, veri bütünlüğünü koruma ihtiyacı ve yeni gelir veya iş modelleri oluşturma yeteneği, tüm katılımcıların yarısından fazlası için blok zincirine ihtiyaç duymadan en önemli faktörler olarak öne çıkmaktadır. Ek faktörler, operasyonel verimliliği artırma ve maliyetleri azaltma isteğine dayalı gelişmektedir.  Bununla birlikte, başka bir şirket tarafından başlatılan bir ağa katılma baskısı önemli bir tetikleyici olmadığı gözükmektedir.

Aşağıda ise yine aynı araştırmaya göre kullanım alanları yer almaktadır.

Kullanım alanları, sürükleyici sebeplere paralel bir şekilde seyit içerisindedir; 1 numaralı itici gücün veri bütünlüğü olduğu düşünüldüğünde blok zinciri için en yaygın kullanım durumunun da veri bütünlüğü olması şaşırtıcı değildir. Yukarıdaki grafiğe göre diğer en iyi kullanım örnekleri de sürükleyici sebeplerle uyumludur. Katılımcıların yaklaşık yarısı, verimliliği artıracak ve tedarik zinciri izleme ve takip, ödeme destek süreçleri ve belge akışlarının dijitalleştirilmesi gibi yeni gelir modellerini mümkün kılacak kullanım örneklerine öncelik vermektedir.

En çok tekrar eden 3 süreç:

Ernst&Young tarafından 2019’da yayınlanan rapora göre en çok 3 tekrarlanan süreç karşımıza çıkmaktadır.

1. Şirketler arası süreçler: Blok zinciri ile aracılar ortadan kaldırabilir, maliyetler azaltılabilir, sahtekarlık düşürülebilir ve hız ve verimliliği optimize edilebilir. Şirketler arası ortak CRM ve pazarlama süreçlerinin yürütülmesi en çok fayda sağlayacak süreçler arasındadır.
2. Envanter yönetimi ve raporlama; blok zinciri ile bir alıcı, sözleşme üreticileri ve tedarikçilerinden oluşan bir grup, değer zincirindeki bağımlı faaliyetler hakkında görünürlük elde etmek için bir blok zincirine bağlanabilmektedir. Sunulan blok zinciri avantajları arasında, bunlarla sınırlı olmamak üzere, yapı planları, satın alma, üretim, envanter seviyeleri, entegre finansal raporlama, uyumluluk ve analiz için kullanılan bilgiler bulunmaktadır. Tedarik zincirinde ürün izlenebilirliği en çok karşımıza çıkan vak’lardandır.
3. Blok zinciri üzerinden haklar ve telif hakları yönetimi, fikri mülkiyetlerin “token” sistematiği ve akıllı sözleşmeler yoluyla işlemlerin otomasyonu ile güçlendirmektedir. Örneğin, bir lisans sözleşmesi ödeme koşullarını kullanıma göre belirler, ancak ay sonunda faturalar düzenlenir. Tipik olarak, bir taraf işlemleri aylık veya yıllık bir süre boyunca kaydeder ve kullanım döneminden sonra ödeme için telif ve fatura tutarını hesaplar.

Hangi proje Blok Zinciri projesidir?

Son olarak ihtiyaçlardan yola çıkarak blok zincirinin doğru teknoloji olarak adreslenip adreslenemeyeceğini ele almakta fayda görmekteyim. Aslında bugün itibarı ile blok zinciri ile yapılabilecek birçok proje teknik anlamda mevcut teknolojilerle belki de daha yüksek performansta ve hızda yapılabilir. Buna rağmen neden blok zinciri üzerinde elimizdeki projeyi yapmaya karar vermede aşağıdaki 5 kriteri sorgulamak yol gösterici olacaktır.

1. İşlem döngüsünde birden fazla taraf var mı?
2. Taraflar ve işlemler şeffaflığın arttırılmasından fayda sağlar mı?
3. İşlemler, taraflar arasında mutabakat / doğrulama için yüksek düzeyde kaynak ve zaman gerektiriyor mu?
4. İşlem ekosisteminde maliyetli veya yavaş aracılar var mı?
5. Veriyi bozmaya dayanıklı kalıcı işlem kaydına sahip olmak kritik midir?

Bazı projeleri teknik anlamda blok zinciri ile yapmak çok daha hızlı ve hatta düşük maliyetli olabilse de söz konusu projelerin mevcut teknolojiler ile yapılmasında gereken güven ortamının oluşamaması projelerin hiç başlamamasına sebebiyet verebilmektedir. Bu noktada blok zincirinin kurumlar arası işbirliği süreçleri ve yeni iş modellerinde ortamda güven ortamı tesis eden bir teknoloji olarak misyon üstlendiğinin tekrar altını çizmek isteriz.