Perakendede Özel Gün Stok Yönetimi
Gıda perakendesinde başarılı bir özel gün yönetimi için ham madde tedarik sürecini, ürünlerin stok durumunu ve tedarik zinciri kapasitesini değerlendirmek gerekir.
Tedarik zinciri planlamacıları için ramazan bayramı, kurban bayramı, yılbaşı, okula dönüş gibi müşteri talebinin ayrıştığı günleri planlamak oldukça güç ve streslidir. Bu dönemi planlamayı zorlaştıran faktörlerin arasında sevkiyat sıkıntıları bulunmaktadır. Müşteri talebinin önceden belirlenerek denge durumları bozulmadan doğru zamanda, doğru miktarda ürünlerin gönderilmesi gerekmektedir.
Özel günlerin yönetimi için aşağıdaki 3 başlığın doğru yorumlanması gerekmektedir :
- Geçmiş verinin doğru anlamlandırılması ile önümüzdeki dönem oluşacak muhtemel müşteri talebinin belirlenmesi
Biliyoruz ki, stok yönetim stratejisindeki başarı müşteri talebinin doğru tahmin edilmesinden geçmektedir. Tedarik zincirinin her aşamasında bilgi akışı olurken, diğer yandan da her aşama birbiri ile etkileşim halindedir. Üretim sisteminin başlangıç adımı olarak kabul edilen talep tahmininin; stok seviyelerini koruma, müşterilere daha iyi hizmet verme, kapasite kullanımının iyileşmesi, kâr seviyelerinin arttırılması gibi konularda önemli rol oynadığını biliyoruz. Ayrıca tahminler esas alınarak; mevcut imkân ve işgücü çerçevesinde personel, malzeme ve kapasitenin yer aldığı planlamalar yapılmaktadır. Tahminler olmaksızın planlamanın ve kontrolün etkili bir şekilde yapılması oldukça güçtür.
Perakende sektörünün önemli özelliklerinden bir tanesi müşteri talebinin sezonsallık ve trendin yanı sıra; indirim, promosyon aktivitelerine ve özel günlere bağımlı olarak gerçekleşmesidir. Özel günlerde lokasyon bazında hangi üründen hangi oranda artacağını belirlerken ise; promosyon dönemleri, ürünlerin stok durumları, istisna satışlar gibi durumlar göz önünde bulundurulurak verinin doğru yorumlanması gerekir.
Örneğin ramazan bayramını ele aldığımızda ilgili dönemin 3 başlıkta incelenmesi gerekir. Oruç tutulmaya başlamadan önceki dönem, orucun tutulduğu dönem ve bayrama yaklaşan dönem. Oruç tutulmaya başlamadan önceki dönemde şarküteri ürünleri, kuru gıda gibi ürünlerde; bayrama yaklaşılan dönemde ise un, şeker, baklavalık yufka, kolonya gibi ürünlerin müşteri talebinde artış olduğu tecrübe edilmiştir.
- Belirlenen müşteri talebinin toplama kapasitesi, ürün raf ömrü gibi değişkenler göz önüne alınarak optimize edilmiş bir planlama ile tedarikçilerden depolara / tedarikçilerden mağazalara/ depolardan mağazalara gönderilmesinin planlanması
Müşteri talebinin özel güne yakın bir zamanda tahmin edilmesi tedarik zinciri yapıları göz önüne alındığında çok geç kalındığını anlamına gelebilir. Çünkü müşteri talebindeki muhtemel artışın onay, hazırlık, temin süreleri gibi aşamaların düşünülerek çok önceden öngörülüyor olması gerekir. İlgili tedarikçilerin kendilerine oluşacak toplam talebi görerek ham madde tedariğini planlaması gerekir.
- Yapılan planlamaların kontrolünün sürekli sağlanıyor olması
Müşteri talebi önceden belirlendiği için öngörülen değerlerin kontrol edilmesi ve değişen koşullar var ise planlamaların güncellenmesi gerekiyor olabilir. Örneğin; ilgili dönemde bir ürün raftan kaldırılmış, yerine bir muadili gelmiş yada yeni mağazalar açılmış olabilir. Bu gibi durumalardaki müşteri talebindeki olası değişkenliğin sonuçlara yansıtılması gerekir.
Böyle bir dönemin başarısı ise, geride bırakılan özel gün sonrasında ilgili dönemde ne kadar yok satıldığı, ilgili dönem bitmesine rağmen ne kadar ürünün stoklarda kaldığı, ürün raf ömrü kısıtı olan ürünler için imha oranlarının ölçülmesi ile belirlenebilir.
