Perakendede Raf Alanı ve Ürün Portföyü Optimizasyonunda Ayrıştırma Tabanlı Yeni Yaklaşım
Perakende sektöründe ürün çeşitliliğinin artması, sınırlı raf alanının en doğru şekilde nasıl kullanılacağı ve kategori yönetiminde hangi ürünlerin portföye dahil edileceği gibi kararları giderek daha karmaşık hale getiriyor. Bu dinamik yapı, hem müşteri talebini karşılamak hem de operasyonel verimliliği artırmak için daha gelişmiş, veri odaklı çözümlere olan ihtiyacı açık şekilde ortaya koyuyor.
Obase Ar-Ge ekibi tarafından TEYDEB 1501 destekli “Mağaza Özellikleri ve İkame Ürün Etkilerine Dayalı Satış Tahminleme ve Ürün Portföy Optimizasyonu Sistemi” projesi kapsamında geliştirilen çalışma, bu ihtiyaca yönelik ayrıştırma tabanlı (decomposition-based) bir çözüm sunuyor.
Perakendecilerin En Kritik Sorularına Analitik Yaklaşım
Çalışma, raf alanı tahsisi ve ürün portföyü kararlarını tek bir bütünleşik yapıda ele alarak perakendecilerin sıklıkla karşılaştığı sorulara bilimsel bir metodoloji ile yanıt veriyor:
- Hangi kategorilere ne kadar raf alanı ayrılmalı?
- Her bir kategoride hangi SKU’lar yer almalı?
- Her ürün rafta kaç ön yüz ile sergilenmeli?
- İkame ürün davranışı talebi nasıl etkiliyor?
Bu sorular, hem müşteri deneyimini hem de mağaza operasyonlarını doğrudan etkileyen temel kararlardır. Çalışmada geliştirilen model, bu kararları geçmiş veriler ışığında perakendecinin amaçları doğrultusunda optimize ediyor.
Modelin Temel Yaklaşımı: Ayrıştırma Tabanlı Optimizasyon
Geliştirilen sistem üç ana bileşenden oluşuyor:
- Kategori Bazlı Ürün Gruplaması:
Aralarında talep geçişkenliği (ikame etkisi) olan SKU’lar gruplanarak ikame kategorileri oluşturuluyor . - Portföy Optimizasyon Modeli (POM):
Her kategori için farklı raf kapasitesi senaryolarında SKU seçimi ve ön yüz sayısı belirleniyor. Model; ikame oranlarını, ürünün raftaki görünürlüğünü, stok yenileme maliyetlerini ve alan esnekliğini hesaba katıyor. - Raf Kapasitesi Bölümleme Modeli (RKBM): Mağazanın toplam raf alanı, kategoriler arasında amaç fonksiyonu (kâr, ciro veya satış hacmi) eniyilenecek şekilde dağıtılıyor.
Bu ayrıştırma yaklaşımı sayesinde, raf alanı planlaması ve ürün portföyü seçimi problemlerinin gerçekçi sürelerde optimize edilmesi mümkün oluyor.
Gerçekçi Test Senaryoları ile Ölçeklenebilirlik
Geliştirilen modeller; farklı SKU sayıları, raf kapasitesi seçenekleri ve kategori dağılımları altında test edilerek yüksek ölçeklenebilirlikte oldukları gösterildi.
Sonuçlar, özellikle ürün çeşitliliği ve raf alanı yönetimi doğru planlandığında:
- kârlılıkta,
- stok yenileme maliyetlerinde,
- kategori performansında
gözle görülür bir iyileşme sağlanabildiğini ortaya koyuyor.
Bilimsel Modelden İş Uygulamasına
Çalışmada geliştirilen yaklaşım yalnızca teorik bir model olarak kalmamış, Obase Ar-Ge ekibi tarafından ticari bir Ürün Portföy Optimizasyonu Yazılımına dönüştürülmüştür. Yazılım; kategori yöneticilerinin karar süreçlerini desteklemek amacıyla perakende sektörünün gerçek koşullarına uygun olarak tasarlanmıştır.
“Mağaza Özellikleri ve İkame Ürün Etkilerine Dayalı Satış Tahminleme ve Ürün Portföy Optimizasyonu Sistemi” projemiz kapsamında hazırlanan Ar-Ge makalemiz, Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi’nde (SCI–Expanded) yayınlandı!
